Đã bao giờ bạn đặt ra câu hỏi vận tốc là gì? Và bạn muốn tính vận tốc của một chiếc xe nào đó chưa? Nếu bạn chưa có câu trả lời hãy tham khảo bài viết của chúng tôi sau đây nhé.
1. Vận tốc là gì?
a. Khái niệm vận tốc là gì?
Vận tốc là một đại lượng vật lý mô tả mức độ nhanh chậm và chiều chuyển động của một vật thể trong không gian. Vận tốc được xác định dựa trên quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian nhất định.
Vận tốc được biểu diễn bởi đại lương vectơ – một đại lượng vật lý có hướng dưới dạng dấu mũi tên:
+ Đầu mũi tên biểu thị chiều chuyển động của vật thể;
+ Độ dài mũi tên cho biết tốc độ nhanh hay chậm của chuyển động.
b. Vận tốc trung bình là gì?
Vận tốc trung bình là tỉ lệ giữa quãng đường di chuyển và thời gian di chuyển. Công thức tính vận tốc trung bình là:
v = Δs / Δt
Trong đó:
+ v là vận tốc trung bình.
+ Δs là quãng đường di chuyển.
+ Δt là thời gian di chuyển.
Ví dụ, nếu một người chạy từ điểm A đến điểm B, quãng đường di chuyển là 5km và thời gian di chuyển là 30 phút (0.5 giờ), vận tốc trung bình của người đó sẽ là:
v = Δs / Δt = 5km / 0.5 giờ = 10 km/h
Vậy, vận tốc trung bình của người đó trong quá trình chạy từ điểm A đến điểm B là 10km/h.
c. Đơn vị của vận tốc.
+ Đơn vị của vận tốc phụ thuộc vào đơn vị của độ dài và đơn vị thời gian.
+ Đơn vị của vận tốc chính là đơn vị của tốc độ ( đều là đại lượng được biểu thị dạng số )
+ Trong SI, quãng đường được đo bằng mét ( m ) , thời gian được đo bằng giây ( s ) do vậy đơn vị vật lý của vận tốc sẽ là m / s.
Ngoài ra, đơn vị vận tốc khác thường dùng và hợp pháp là km / h với mức quy đổi:
1 m / s = 3,6 km / h
1 km / h = 0,28 m / s
+ Độ lớn của vận tốc được đo bằng dụng cụ gọi là tốc kế (hay đồng hồ vận tốc). Tốc kế thường gắn trên xe ô tô, xe máy để đo vận tốc chuyển động của xe.
Lưu ý:
+ Trong hàng hải, người ta không dùng đơn vị m / s hay km / h mà thường dùng “nút” làm đơn vị đo vận tốc và “hải lý” làm đơn vị đo quãng đường.
1 nút = 1 hải lý / h = 1,852 km / h = 0,514 m / s hay 2 m / s ~ 2 nút
+ Trong thiên văn học do khoảng cách quá lớn không thể biểu thị dưới dạng các đơn vị truyền thống như m / s hay km / h, nên khi biểu thị giá trị của vận tốc, người ta dùng thuật ngữ “Vận tốc ánh sáng” với giá trị quy đổi là 300.000 km / s. Khi đó, tương ứng đơn vị của độ dài quãng đường sẽ được gọi là ” năm ánh sáng “.
” Năm ánh sáng ” là quãng đường ánh sáng truyền đi trong thời gian một năm.
1 năm ánh sáng = 9,4608 . 10 ^ 12 km ~ 10 ^ 16 m.
2. Công thức tính vận tốc, quãng đường, thời gian.
a. Công thức tính vận tốc.
Trong chuyển động thẳng đều, vận tốc sẽ được tính theo công thức:
v= S/t.
Trong đó:
+ V: Vận tốc
+ S: Quãng đường vật chuyển động được
+ t: Thời gian để di chuyển hết quãng đường.
Áp dụng từ công thức tính vận tốc chúng ta có thể dễ dàng tính được 2 đại lượng quãng đường và thời gian.
b. Công thức tính quãng đường.
+ Khi biết được vận tốc, thời gian ta có công thức tính quãng đường:
S= v.t
c. Công thức tính thời gian.
+ Khi biết được vận tốc, quãng đường ta có công thức tính thời gian:
t = S/v
d. Công thức tính vận tốc trung bình.
Vận tốc trung bình chỉ là một đại lượng mang tính quy ước, chúng ta tự đặt ra để dễ nghiên cứu về một chuyển động. Trên cả quãng đường, vật có thể không lúc nào chuyển động với vận tốc bằng vận tốc trung bình.
Một vật chuyển động không đều (vận tốc thay đổi) thì vận tốc trung bình được xác định bằng tỷ số giữa tổng độ dài quãng đường và tổng thời gian
Vtrung bình = Tổng quãng đường : tổng thời gian.
3. Một số bài tập về tính vận tốc, quãng đường, thời gian.
Bài 1: Cùng trên một quãng đường 24 km, ô tô đi hết 24 phút còn lại còn xe máy đi hết 36 phút. Hỏi vận tốc xe nào lớn hơn và lớn hơn bao nhiêu km/h?
Bài làm
Đổi 24 phút = 0,4 giờ
36 phút = 0,6 giờ
Vận tốc của ô tô là :
24 : 0,4 = 60 (km/giờ)
Vận tốc của xe máy là:
24 : 0,6 = 40 (km/giờ)
Vận tốc của ô tô lớn hơn vận tốc của xe máy và lớn hơn là:
60 – 40 = 20 (km/ giờ)
Bài 2: Một ô tô đi từ A lúc 12 giờ 15 phút và đến B lúc 17 giờ 35 phút. Dọc đường ô tô nghỉ trong 1 giờ 5 phút . Hãy tính vận tốc của ô tô, biết quãng đường AB dài 170 km.
Bài làm
Thời gian ô tô đi và nghĩ là:
17 giờ 35 phút – 12 giờ 15 phút = 5 giờ 20 phút
Thời gian ô tô đi là:
5 giờ 20 phút – 1 giờ 5 phút = 4 giờ 15 phút hay 4,25 giờ
Vận tốc của ô tô là:
170 : 4,25 = 40 (km/giờ)
Trên đây là công thức cũng như cách tính vận tốc, quãng đường, thời gian mà chúng tôi muốn chia sẻ đến các bậc phụ huynh và các em học sinh. Hi vọng qua bài viết này các em sẽ vận dụng được để làm các bài tập liên quan. Cám ơn các em đã theo dõi.
Xem thêm: